... حفظ ظاهر بدون ظاهرسازی ...

گاهی در مقابل علن، خفاء است. معنای خفاء و علن عرفی است؛ خفاء مانند اینکه انسان در جایی تک و تنها باشد و کسی نباشد. علن یعنی کسی باشد. گاهی در مقابل علن، سرّ است؛ که این با قبلی متفاوت است. سرّ یعنی درون؛ یعنی در دلت یک چیزی است اما به زبانت چیز دیگری می‌گویی.

ما در روایات هر دو را داریم. ‌علن در مقابل خفاء، علن در مقابل سرّ. که در این روایت علن در مقابل سرّ مطرح شده است. و آن اینکه پیش‌آروی مردم خودت را دوست خدا و فردی متشرّع و متدین جلوه دهی ‌ولی در آنجایی که کسی نیست، معصیت کنی؛ یعنی کارهایی را انجام دهی که مورد رضای خدا نیست.

در اینجا نکته‌ای را تذکّر بدهم و آن اینکه حفظِ ظاهر با ظاهر سازی تفاوت دارد؛ که یک عدّه اینها را با هم اشتباه می‌کنند. حفظِ ظاهر یعنی یک کسی از نظر درونی آدم معتقدی است،‌ امّا ایمانش به آن درجه‌ای نیست که روی تمام اعضاء و جوارحش اثر بگذارد تا به دستورات ظاهری اسلام مقید بشود. به این سنخ از افراد گفته می‌شود که حفظ ظاهر را بکن. تویی که از نظر درونی انسان معتقدی هستی، ولی ضعف ایمانی داری، بیا از نظر ظاهر، حفظ ظاهر کن. این کارِ بسیار خوبی است و نقش سازندگی دارد. یعنی انسانی که معتقد و مؤمن است امّا ایمانش ضعیف می‌باشد، می‌تواند از راه حفظ ظاهر، باطنش را هم اصلاح کند.

ظاهر سازی یعنی چه؟ ظاهر سازی معنایش این است که صورت ظاهرش را متشرّع جلوه می‌دهد، ‌ولی در همان ظاهر، خلاف شرع هم می‌کند. دارد ظاهر سازی می‌کند نه حفظ ظاهر! این با آن تفاوت دارد. ظاهر سازی می‌کند، ‌دعا می‌خواند و… ولی می‌بینی یک جاهایی خلاف شرعِ بین هم مرتکب می‌شود؛ مال مردم می‌خورد،‌ دروغ می‌گوید، غیبت می‌کند. این را می‌گویند ظاهر سازی.

در این روایت حفظِ ظاهر مورد نظر نیست. کسی مورد نظر است که در باطن اعتقاد ندارد ولی در ظاهر، ‌ظاهر سازی می‌کند. خودش را متشرّع جلوه می‌دهد،‌ ادّعا می‌کند که خدا و ‌قیامت سرم می‌شود اما باطناً ‌اینطور نیست. لذا می بینیم از نظر ظاهر گاهی خلاف شرع هم مرتکب می‌شود.

 لَا تَکُنْ وَلِیاً لِلَّهِ فِی الْعَلَانِیهِ عَدُوّاً لَهُ فِی السِّرِّ . یک چنین آدمی نباش؛ راه به جایی نخواهی برد. و این را بدان که این می رود در شاخه‌های نفاق! چه بسا آن کسانی که از نظر باطن مشکل دارند امّا ‌ظاهرشان هم مثل باطنشان باشد از این آدم بهتر هستند. چه بسا اینها ‌اگر توبه کنند، بیشتر مورد ‌مغفرت الهی قرار بگیرند. (نسبت به کسانی که ظاهر سازی می‌کنند و با ظاهر سازی فریب می‌دهند.)