خوف و رجاء

آنچه باید قبل از خواندن این کتاب بدانیم:

قوۀ غضبیه که همان نیروی خشم در انسان است، ریشۀ به وجود آمدن فضایل و رذایل است. اوّلین بحثی که در ارتباط با این قوه مورد بررسی قرار می‌گیرد، خوف یا ترس و رجا یا امید است. این دو، هم می‌توانند به عنوان رذیله مطرح شوند و هم به عنوان فضیلت اخلاقی مورد بحث قرار بگیرند. باید بدانیم چه زمانی و با چه انگیزه‌ای و از چه چیزهایی باید ترسید و در چه شرایطی خوف، خوب نیست.

دادن راهکارهای عملی برای مقابله با خوف مذموم و نشان‌دادن مزیت‌های رجای ممدوح از ویژگی‌های بارز این مباحث به کلام حضرت آیت‌الله العظمی حاج‌آقا مجتبی تهرانی (رحمهالله علیه) است. رابطه‌ای هم بین خوف و رجا وجود دارد که در انتهای مباحث این کتاب به زیبایی مورد تحلیل قرار گرفته است.

سوالاتی که در این کتاب پاسخ خواهد یافت:

معنای خوف و رجا چیست و اقسام آن‌ها کدام است؟

چه رابطه‌ای بین خوف و رجا با عمل انسان وجود دارد؟

آیا خوفی داریم که به آن سفارش شده باشد؟

چه چیزی باعث شده از آنچه باید بترسیم، نمی‌ترسیم؟

برای به دست آوردن خوف ممدوح چه باید بکنیم؟

آثار خوف ممدوح چیست؟

چه امیدهایی در مکتب ما نکوهش شده‌اند؟

چه رابطه‌ای بین خوف و رجا وجود دارد و کدام‌یک برتر از دیگری است؟

کلیدواژه‌ها:

قوۀ غضبیّه/ تهوّر/ افراط و تفریط/ جبن/ خوف/ بیم/ ترس/ تألّم/ شماتت دشمنان/ قضا و قدر الهی/ حکمت/ خشیت/ قساوت/ انحراف/ سوءخاتمه/ خوف زائد/ خوف ناقص/ خوف معتدل/ تفکّر/ عفّت/ صبر/ تهذیب نفس/ قلب سلیم/ زهد/ مجاهده با نفس/ رجا/ غرور/ رحمت الهی

چند جمله از متن کتاب:

یکی از اموری که موجب می‌شود دوستی انسان به خدایش بیشتر شود، رجا و امید است. هر چه سطح امید بالا رود، سطح دوستی انسان به خدا نیز بالا می‌رود. از این جهت است که علمای اخلاق و کسانی که عارف‌بالله هستند، می‌گویند: ارزش عمل بر پایۀ رجا از عملی که بر پایۀ خوف و بیم باشد، بیشتر است.