امام صادق(ع) فرمودند: «ثَلَاثٌ مِنْ مَکَارِمِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَه»؛ سه چیز از فضایل دنیا و آخرت است. بعد به عنوان اوّلین مورد می فرماید: «تَعْفُو عَمَّنْ ظَلَمَک»؛ از کسی که به تو ستم کرده است، گذشت کن.
بنابراین، روایات، عفو و گذشت را در رابطۀ با مسائل شخصی مطرح می کنند. گذشت در مسائل شخصی، اوّل گذشت از حقِّ شرعی است که قهراً قصاص، غرامت، دیه و امثال این ها را دربرمی گیرد. دوم، از بین بردن ناراحتی و کدورتی است که از شخص متجاوز در روح انسان ایجاد می شود. امّا مسئلۀ دیگری که وجود دارد، کمال این عفو است. کمالِ عفو چیست؟ شرطِ کمال _ که من به شرط کمال عفو تعبیر می کنم_ در مسائل شخصی این است که انسان بعد از آنکه در رابطۀ با مسائل شخصی مورد ظلم وستم دیگری قرار گرفت، برای اینکه این حالتِ روحی به صورت اوّل در بیاید، به آن شخص احسان کند.
