سخن و سکوت

آنچه باید قبل از خواندن این کتاب بدانیم:

با پیشرفتهای جامعه بشری، تریبون و فضاهای گسترده‌ای برای ابراز نظر و سخن گفتن در اختیار انسان قرار دارد. این فرصت، تهدیدی در دل خود دارد. انسان اگر ظرفیتهای خود و موقعیت پیش رو را نشناسد در دام سخن گفتنی می‌افتند که بی‌پایه و اساس است. از آن سو هم ممکن است گرفتار سکوتی شود که شایسته نیست.

سخن و سکوت را باید شناخت تا از ودیعۀ الهی کلام، به بهترین نحو و در فضای مناسب استفاده شود. بیانات عالمانه و راهگشای حضرت‌آیت‌الله‌العظمی‌حاج‌آقامجتبی‌تهرانی (رحمه الله علیه) که برگرفته از منابع و مصادر دینی است، تبیین‌کننده این دو اصل اساسی و حیاتی است.

سوالاتی که در این کتاب پاسخ خواهد یافت:

مفهوم سخن و سکوت چیست؟

آیا سخن فقط صوتی است؟

مفاد سخن و سکوت چه باید باشد؟

کیفیت سخن و سکوت چگونه است؟

کلام مفید چیست؟

چه کلامی ضرر می‌رساند؟

مطلق سکوت باارزش‌تر است یا مطلق کلام؟

چه سخنی ارزشمند است؟

تفکر و سخن چه رابطه‌ای با هم دارند؟

چه آثار زشتی بر کثرت کلام مترتب است؟

سکوت چه آثار زیبایی دارد؟

تفکر و سکوت چه رابطه‌ای با هم دارند؟

سکوت سازنده چه مراتبی دارد؟

راه درمان کثرت کلام چیست؟

کلیدواژه‌ها:

سخن/ سکوت/ خطورات شیطانی/ القا/ افاده/ مفاد/ کیفیت/ زبان/ خیر/ شر/ حق/ باطل/ کلام نافع/ کلام مضر/ ضرر/ محتوای سخن/ عکس‌العمل کلامی/ آرامش نفسانی/ پشیمانی عقلانی/ شنونده/ شخص ثالث/ بهره‌گیری/ نیاز/ گفتار دنیوی/ گفتار اخروی/ کلام مشروع دنیوی/ بیهوده‌گویی/ دلزده‌شدن/ عیوب انسان/ تکامل عقل/ اسارت انسان/ پوشش عیب/ عزت‌آوری/ دوست‌داشتنی بودن/ سلامتی/ عامل نجات/ آرامش عقل/ بهشتی شدن/ بینش صحیح/ تفکر/ خردمندانه/ قدرت بیان/ غفلت/ ثبت و ضبط سخن/ منافق/ ذکر الهی

یک جمله از کتاب:

سکوتی که در رابطهٔ با بینش و آمیختۀ به تفکّر است، تفکّری است که حول محور حق تعالی، آلاء، صفات، قدرت و … حق است که جنبۀ سازندگی نسبت‌به بُعد معنوی انسان دارد. ببینید که این سکوت چقدر نقش دارد. اگر سکوت نباشد، این تفکّر هم نیست. اگر این تفکّر نباشد، انسان، انسان نیست.  آنگاه انسان به انسانیّت و هدف از خلقتش می‌رسد، که اهل تفکّر باشد.

چون کاربرد کلام و سخن بیشتر است لذا در این مقایسه‌ها این‌گونه است کلام مفید نسبت به سکوت مفید، بهتر است . کلام خوب، خوبتر از سکوت خوب است و همچنین کلام مضرّ از سکوت مضرّ، بدتر است.  کلام زشت، زشتتر از سکوت زشت است. دلیلش را هم در جلسۀ گذشته مطرح ردم، که مسئلۀ کاربرد زبان است؛ چون کاربُرد زبان؛ یعنی کلام، سخن و گفتار، بیشتر از کاربُرد سکوت است.