نعمت ارسال رسُل و ادای حقّ آن

یک حقّ بزرگ که به تعبیری حق الله است و به تعبیری دیگر حقّی نبوی است و در آیات قرآن هم به آن اشاره شده است، اجر رسالت است. ما گفتیم که متناسب با هر نعمتی، یک حقّ پیدا می شود که بحث انصاف در آنجا مطرح است. یک سری نعمت‌ها در رابطه با بُعد انسانیِ انسان است که از نظر ارزشی، بالاتر از این نِعَم مادّی قرار دارد و مابه الامتیاز انسان از حیوانات است. یکی از بزرگ‌ترین آنها ارسال رسل و مبعوث کردن انبیا(ع) است که خداوند خواسته است با این نعمت ما را هدایت کند و از ورطۀ حیوانیّت نجات دهد. رسالت و نبوّت، نعمت بزرگ الهی است و حقّ بزرگی هم در بُعد معنوی برای خدا ایجاد کرده است که ما باید انصاف را در مورد آن رعایت کنیم. این حقّ نیز متناسب با خودش انصافی دارد که باید ادا شود.
حالا ببینیم که خودِ خدا چه تکلیفی را برای ادای این حقّ بزرگ معیّن فرموده است. در آیۀ شریفه دارد: (قُلْ لاٰ اَسْئَلکُمْ عَلَیْهِ اَجرا اِلَّا الْمَوَدَّهَ فی الْقربى) من نمی خواهم وارد شأن نزول این آیه شوم، امّا اجمالاً بگویم که آیه بعد از حجّه الوداع، یعنی اواخر عمر پیغمبراکرم(ص) نازل شد. به پیغمبر(ص) خطاب شد که به مردم بگو: مسئلۀ رسالت تمام شد و دین کامل شد. من از شما مزدی نمی خواهم، جز اینکه نسبتبه قربی مودّت داشته باشید. در واقع معنای آیه این است که من از شما مزدی نمی خواهم؛ امّا اگر شما می خواهید در ازای رسالت کاری کرده باشید، با خاندان من دوستی و مودّت داشته باشید. خدا می فرماید: بگو من از شما مزدی نمی خواهم.
عبدالله بن عبّاس می گوید: «لَمَّا نَزَلَتْ (قُلْ لاٰ اَسْئَلکُمْ عَلَیْهِ اَجرا اِلَّا الْمَوَدَّهَ فی الْقربى) فَقَالُوا: یا رَسُولَ الله مَنْ هَؤلاءِ اَلَّذینَ اَمَرَنا الله بِمَوَدَّتِهِم؟»؛ وقتی این آیه نازل شد مردم از پیغمبر(ص) پرسیدند که «قُرْبَی»، چه کسانی هستند که خدا ما را به مودّت آن ها امر کرده است؟ پیغمبراکرم(ص) در جواب آن ها فرمود: «عَلِیٌّ وَ فَاطِمَه وَ وَلَدهُما»؛ این چهار نفر قُرَبای من هستند.